Сайн дурын даатгал

     Ажил олгогчтой хөдөлмөрийн гэрээ, ажил гүйцэтгэх гэрээ болон хөлсөөр ажиллах гэрээ байгуулан, албан журмаар даатгуулснаас бусад хөдөлмөрийн насны доор дурдсан хүн нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулах боломжтой. Тухайлбал:

• Хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч
• Жолооч
• Бичил уурхай эрхлэгч
• Газар тариалан эрхлэгч
• Төрөөс олгох урамшуулалд хамрагдсан иргэн
• Хөдөлмөрийн чадвараа алдсан хүн
• Оюутан суралцагч
• Гэрийн үйлчилгээний болон түүнтэй адилтгах ажилтан
• Цалингүй нэг ба түүнээс дээш сарын захиргааны чөлөө авсан ажилтан
• Гадаад улсад ажиллаж, амьдарч байгаа Монгол Улсын иргэн
• Монгол улсад амьдарч байгаа гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүн
• Гурав хүртэлх насны хүүхдээ асарч буй эх
• Малчин, туслах малчин
• Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдээ асарч байгаа ажил хөдөлмөр эрхлээгүй эх (эцэг)
• Бусад хүн

Сайн дурын даатгалын гэрээ байгуулах:

• Нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулах иргэн нийгмийн даатгалын байгууллага (нийгмийн даатгалын байцаагч эсвэл “Нийгмийн даатгал” аппликейшн, даатгуулагчид зориулсан вэб хэрэглэн)-тай “Нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулсан тухай” гэрээ байгуулах бөгөөд гэрээнд шимтгэл тооцох сарын цалин хөлс, орлогын хэмжээ, шимтгэл төлөх хугацаагаа тодорхой тусгана. Гэрээний хугацаанд цалин хөлс, орлогын хэмжээ болон хугацааг өөрчлөх боломжгүй.
• Шимтгэл тооцох сарын цалин хөлс, орлогын доод хэмжээ нь Хөдөлмөр, нийгмийн зөвшлийн гурван талт үндэсний хорооноос тогтоосон тухайн үед мөрдөж байгаа хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ (2024 онд 660 000 төгрөг)-нээс багагүй байна.
• Шимтгэл тооцох сарын орлогын дээд хэмжээ тухайн үед мөрдөж байгаа хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 7 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцүү (2024 онд       4 620 000 төгрөг) байна.

Хүүхдээ 3 нас хүртэл нь асрах чөлөөтэй байгаа эхийн сайн дурын даатгалын шимтгэл төлөлт:

• Сайн дураар даатгуулагч эхийн төлөх шимтгэлээс тэтгэмжийн даатгалын сан болон улсын төсвөөс хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ (660 000 төгрөг)-ний 12.5 хувьд ногдох хэсгийн 50.0 хувь (41 250 төгрөг)-ийг хасаж зөрүү шимтгэлийг даатгуулагч өөрөө хариуцан төлнө.

Жишээ нь: Даатгуулагчийн сард төлөх шимтгэл 660 000*13.5% = 89 100 төгрөг

Үүнээс  –  47 850 төгрөг (Даатгуулагч эх өөрөө төлнө)

–  41 250 төгрөг (Тэтгэмжийн даатгалын сангаас

болон улсын төсвөөс хариуцан төлнө)

       Даатгуулагчийн сард төлөх шимтгэл 4 620 000*13.5% = 623 700 төгрөг

Үүнээс:  –  582 450 төгрөг (Даатгуулагч эх өөрөө төлнө)

–  41 250 төгрөг (Тэтгэмжийн даатгалын сангаас

болон улсын төсвөөс хариуцан төлнө)

Малчин, туслах малчны сайн дурын даатгалын шимтгэл төлөлт:

• Малчин, туслах малчны төлөх шимтгэлээс улсын төсвөөс хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ (660 000 төгрөг)-ний тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн 50% (5.75 хувь болох 37 950 төгрөг)-ийг хасаж зөрүү шимтгэлийг даатгуулагч өөрөө хариуцан төлнө.
• Малчин, туслах малчны сайн дурын даатгалын гэрээ байгуулах даатгуулагч нь гэрээ байгуулахын өмнөх жилийн Мал, тэжээвэр амьтад, малын хашаа, худгийн тооллогын маягт буюу “мал тооллогын “А” данс”, малчин өрхийн гишүүн бол малчин өрхийн бүртгэлд малчнаар бүртгэгдсэн баримт бичиг, “мал тооллогын “А” данс”, туслах малчин бол малчинтай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээ болон малчны “мал тооллогын “А” данс”-ыг гэрээнд хавсаргана.

Жишээ нь: Даатгуулагчийн сард төлөх шимтгэл 660 000*13.5% = 89 100 төгрөг

Үүнээс  –  51 150 төгрөг (Даатгуулагч өөрөө төлнө)

–  37 950 төгрөг (Улсын төсвөөс хариуцан төлнө)

Даатгуулагчийн сард төлөх шимтгэл 4 620 000*13.5% = 623 700 төгрөг

Үүнээс:  –  585 750 төгрөг (Даатгуулагч өөрөө төлнө)

–  37 950 төгрөг (Улсын төсвөөс хариуцан төлнө)

18 нас хүртэлх хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдээ асарч байгаа ажил хөдөлмөр эрхлээгүй эх /эцэг/-ийн сайн дурын даатгалын шимтгэл төлөлт:

• Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдээ асарч байгаа ажил хөдөлмөр эрхлээгүй эх (эцэг)-ийн төлөх шимтгэлээс улсын төсвөөс хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ (660 000 төгрөг)-ний тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн 11.5% (75 900 төгрөг)-ийг хасаж зөрүү шимтгэлийг даатгуулагч өөрөө хариуцан төлнө.
• Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдээ асарч байгаа ажил хөдөлмөр эрхлээгүй эх /эцэг/-ийн сайн дурын даатгалын гэрээ байгуулах даатгуулагч нь даатгуулагчийн хүүхдийн төрсний гэрчилгээ, байнгын асаргаа шаардлагатай хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн тодорхойлолтын мэдээлэлд үндэслэн гэрээ байгуулна.

Жишээ нь: Даатгуулагчийн сард төлөх шимтгэл 660 000*13.5% = 89 100 төгрөг

Үүнээс  –  13 200 төгрөг (Даатгуулагч өөрөө төлнө)

–  75 900 төгрөг (Улсын төсвөөс хариуцан төлнө)

       Даатгуулагчийн сард төлөх шимтгэл 4 620 000*13.5% = 623 700 төгрөг

Үүнээс:  –  547 800 төгрөг (Даатгуулагч өөрөө төлнө)

–  75 900 төгрөг (Улсын төсвөөс хариуцан төлнө)

Сайн дурын даатгалын шимтэл төлөх: 

Сайн дураар даатгуулагч нь нийгмийн даатгалын байгууллагатай байгуулсан гэрээнд заасан хугацаанд төлбөл зохих шимтгэлээ доор дурдсан хэлбэрээр төлнө. Үүнд:

• “Нийгмийн даатгал” аппликейшн;
• Даатгуулагчид зориулсан веб программ;
• QR код эсхүл Opay;
• SENDLY ашиглан;
• Өөрийн үйлчлүүлдэг банкны аппликейшн;
• Банкны тооцооны салбарт очих гэх мэт.

Сайн дурын даатгалын гэрээ дуусгавар болох:

Дараах тохиолдолд нийгмийн даатгалын байгууллагатай байгуулсан гэрээ дуусгавар болно.

• Гэрээгээр тохирсон хугацаа дуусгавар болсон;
• Өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгосон сараас;
• Даатгуулагч гэрээний хугацааг дуустал хугацаагаар хөдөлмөрийн гэрээгээр ажил хөдөлмөр эрхэлсэн бол тухайн сараас;
• Даатгуулагч нас барсан сараас.

Сайн дураар даатгуулагчийн тэтгэвэр, тэтгэмж , төлбөр авах эрх:

Сайн дураар даатгуулагч хуульд заасан нөхцөлийг хангасан тохиолдолд дараах тэтгэвэр, тэтгэмж, төлбөрийг авах эрхтэй:

Тэтгэврийн даатгалын сангаас:

• • Өндөр насны тэтгэвэр
  • Хөдөлмөрийн чадвар алдсаны тэтгэвэр
  • Тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр

Тэтгэмжийн даатгалын сангаас:

• • Хөдөлмөрийн чадвар түр алдсаны тэтгэмж
  • Жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж
  • Нас барсан даатгуулагчийн гэр бүлийн гишүүнд олгох тэтгэмж

Үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний даатгалын сангаас:

• Хөдөлмөрийн чадвар алдсаны тэтгэвэр;
• Тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр;
• Хөдөлмөрийн чадвар тvр алдсаны тэтгэмж;
• Нас барсан даатгуулагчийн гэр бүлийн гишүүнд олгох тэтгэмж;
• Хөдөлмөрийн чадвар алдсаны тэтгэвэр авагчийн тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн төлбөр;
• Даатгуулагчийн эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр.

Сайн дураар даатгуулагчийн хүлээх хариуцлага:

Сайн дураар даатгуулагч нь сард төлбөл зохих шимтгэлээ нийгмийн даатгалын байгууллагатай байгуулсан гэрээнд заасан хугацаанд төлөөгүй тохиолдолд дутуу төлөгдсөн буюу хугацаандаа төлөгдөөгүй шимтгэлийн дүнгээс хугацаа хэтрүүлсэн хоног тутамд 0.3 хувиар тооцож алданги төлнө. Энэхүү алдангийн хэмжээ нь төлбөл зохих шимтгэлийн 50 хувиас хэтрэхгүй байна.

     Ажил олгогчтой хөдөлмөрийн гэрээ, ажил гүйцэтгэх гэрээ болон хөлсөөр ажиллах гэрээ байгуулан, албан журмаар даатгуулснаас бусад хөдөлмөрийн насны доор дурдсан хүн нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулах боломжтой. Тухайлбал:

• Хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч
• Жолооч
• Бичил уурхай эрхлэгч
• Газар тариалан эрхлэгч
• Төрөөс олгох урамшуулалд хамрагдсан иргэн
• Хөдөлмөрийн чадвараа алдсан хүн
• Оюутан суралцагч
• Гэрийн үйлчилгээний болон түүнтэй адилтгах ажилтан
• Цалингүй нэг ба түүнээс дээш сарын захиргааны чөлөө авсан ажилтан
• Гадаад улсад ажиллаж, амьдарч байгаа Монгол Улсын иргэн
• Монгол улсад амьдарч байгаа гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүн
• Гурав хүртэлх насны хүүхдээ асарч буй эх
• Малчин, туслах малчин
• Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдээ асарч байгаа ажил хөдөлмөр эрхлээгүй эх (эцэг)
• Бусад хүн

Сайн дурын даатгалын гэрээ байгуулах:

• Нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулах иргэн нийгмийн даатгалын байгууллага (нийгмийн даатгалын байцаагч эсвэл “Нийгмийн даатгал” аппликейшн, даатгуулагчид зориулсан вэб хэрэглэн)-тай “Нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулсан тухай” гэрээ байгуулах бөгөөд гэрээнд шимтгэл тооцох сарын цалин хөлс, орлогын хэмжээ, шимтгэл төлөх хугацаагаа тодорхой тусгана. Гэрээний хугацаанд цалин хөлс, орлогын хэмжээ болон хугацааг өөрчлөх боломжгүй.
• Шимтгэл тооцох сарын цалин хөлс, орлогын доод хэмжээ нь Хөдөлмөр, нийгмийн зөвшлийн гурван талт үндэсний хорооноос тогтоосон тухайн үед мөрдөж байгаа хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ (2024 онд 660 000 төгрөг)-нээс багагүй байна.
• Шимтгэл тооцох сарын орлогын дээд хэмжээ тухайн үед мөрдөж байгаа хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 7 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцүү (2024 онд       4 620 000 төгрөг) байна.

Хүүхдээ 3 нас хүртэл нь асрах чөлөөтэй байгаа эхийн сайн дурын даатгалын шимтгэл төлөлт:

• Сайн дураар даатгуулагч эхийн төлөх шимтгэлээс тэтгэмжийн даатгалын сан болон улсын төсвөөс хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ (660 000 төгрөг)-ний 12.5 хувьд ногдох хэсгийн 50.0 хувь (41 250 төгрөг)-ийг хасаж зөрүү шимтгэлийг даатгуулагч өөрөө хариуцан төлнө.

Жишээ нь: Даатгуулагчийн сард төлөх шимтгэл 660 000*13.5% = 89 100 төгрөг

Үүнээс  –  47 850 төгрөг (Даатгуулагч эх өөрөө төлнө)

–  41 250 төгрөг (Тэтгэмжийн даатгалын сангаас

болон улсын төсвөөс хариуцан төлнө)

       Даатгуулагчийн сард төлөх шимтгэл 4 620 000*13.5% = 623 700 төгрөг

Үүнээс:  –  582 450 төгрөг (Даатгуулагч эх өөрөө төлнө)

–  41 250 төгрөг (Тэтгэмжийн даатгалын сангаас

болон улсын төсвөөс хариуцан төлнө)

Малчин, туслах малчны сайн дурын даатгалын шимтгэл төлөлт:

• Малчин, туслах малчны төлөх шимтгэлээс улсын төсвөөс хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ (660 000 төгрөг)-ний тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн 50% (5.75 хувь болох 37 950 төгрөг)-ийг хасаж зөрүү шимтгэлийг даатгуулагч өөрөө хариуцан төлнө.
• Малчин, туслах малчны сайн дурын даатгалын гэрээ байгуулах даатгуулагч нь гэрээ байгуулахын өмнөх жилийн Мал, тэжээвэр амьтад, малын хашаа, худгийн тооллогын маягт буюу “мал тооллогын “А” данс”, малчин өрхийн гишүүн бол малчин өрхийн бүртгэлд малчнаар бүртгэгдсэн баримт бичиг, “мал тооллогын “А” данс”, туслах малчин бол малчинтай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээ болон малчны “мал тооллогын “А” данс”-ыг гэрээнд хавсаргана.

Жишээ нь: Даатгуулагчийн сард төлөх шимтгэл 660 000*13.5% = 89 100 төгрөг

Үүнээс  –  51 150 төгрөг (Даатгуулагч өөрөө төлнө)

–  37 950 төгрөг (Улсын төсвөөс хариуцан төлнө)

Даатгуулагчийн сард төлөх шимтгэл 4 620 000*13.5% = 623 700 төгрөг

Үүнээс:  –  585 750 төгрөг (Даатгуулагч өөрөө төлнө)

–  37 950 төгрөг (Улсын төсвөөс хариуцан төлнө)

18 нас хүртэлх хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдээ асарч байгаа ажил хөдөлмөр эрхлээгүй эх /эцэг/-ийн сайн дурын даатгалын шимтгэл төлөлт:

• Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдээ асарч байгаа ажил хөдөлмөр эрхлээгүй эх (эцэг)-ийн төлөх шимтгэлээс улсын төсвөөс хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ (660 000 төгрөг)-ний тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн 11.5% (75 900 төгрөг)-ийг хасаж зөрүү шимтгэлийг даатгуулагч өөрөө хариуцан төлнө.
• Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдээ асарч байгаа ажил хөдөлмөр эрхлээгүй эх /эцэг/-ийн сайн дурын даатгалын гэрээ байгуулах даатгуулагч нь даатгуулагчийн хүүхдийн төрсний гэрчилгээ, байнгын асаргаа шаардлагатай хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн тодорхойлолтын мэдээлэлд үндэслэн гэрээ байгуулна.

Жишээ нь: Даатгуулагчийн сард төлөх шимтгэл 660 000*13.5% = 89 100 төгрөг

Үүнээс  –  13 200 төгрөг (Даатгуулагч өөрөө төлнө)

–  75 900 төгрөг (Улсын төсвөөс хариуцан төлнө)

       Даатгуулагчийн сард төлөх шимтгэл 4 620 000*13.5% = 623 700 төгрөг

Үүнээс:  –  547 800 төгрөг (Даатгуулагч өөрөө төлнө)

–  75 900 төгрөг (Улсын төсвөөс хариуцан төлнө)

Сайн дурын даатгалын шимтэл төлөх: 

Сайн дураар даатгуулагч нь нийгмийн даатгалын байгууллагатай байгуулсан гэрээнд заасан хугацаанд төлбөл зохих шимтгэлээ доор дурдсан хэлбэрээр төлнө. Үүнд:

• “Нийгмийн даатгал” аппликейшн;
• Даатгуулагчид зориулсан веб программ;
• QR код эсхүл Opay;
• SENDLY ашиглан;
• Өөрийн үйлчлүүлдэг банкны аппликейшн;
• Банкны тооцооны салбарт очих гэх мэт.

Сайн дурын даатгалын гэрээ дуусгавар болох:

Дараах тохиолдолд нийгмийн даатгалын байгууллагатай байгуулсан гэрээ дуусгавар болно.

• Гэрээгээр тохирсон хугацаа дуусгавар болсон;
• Өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгосон сараас;
• Даатгуулагч гэрээний хугацааг дуустал хугацаагаар хөдөлмөрийн гэрээгээр ажил хөдөлмөр эрхэлсэн бол тухайн сараас;
• Даатгуулагч нас барсан сараас.

Сайн дураар даатгуулагчийн тэтгэвэр, тэтгэмж , төлбөр авах эрх:

Сайн дураар даатгуулагч хуульд заасан нөхцөлийг хангасан тохиолдолд дараах тэтгэвэр, тэтгэмж, төлбөрийг авах эрхтэй:

Тэтгэврийн даатгалын сангаас:

• • Өндөр насны тэтгэвэр
  • Хөдөлмөрийн чадвар алдсаны тэтгэвэр
  • Тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр

Тэтгэмжийн даатгалын сангаас:

• • Хөдөлмөрийн чадвар түр алдсаны тэтгэмж
  • Жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж
  • Нас барсан даатгуулагчийн гэр бүлийн гишүүнд олгох тэтгэмж

Үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний даатгалын сангаас:

• Хөдөлмөрийн чадвар алдсаны тэтгэвэр;
• Тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр;
• Хөдөлмөрийн чадвар тvр алдсаны тэтгэмж;
• Нас барсан даатгуулагчийн гэр бүлийн гишүүнд олгох тэтгэмж;
• Хөдөлмөрийн чадвар алдсаны тэтгэвэр авагчийн тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн төлбөр;
• Даатгуулагчийн эрүүл мэндийн нөхөн сэргээлтийн зардлын төлбөр.

Сайн дураар даатгуулагчийн хүлээх хариуцлага:

Сайн дураар даатгуулагч нь сард төлбөл зохих шимтгэлээ нийгмийн даатгалын байгууллагатай байгуулсан гэрээнд заасан хугацаанд төлөөгүй тохиолдолд дутуу төлөгдсөн буюу хугацаандаа төлөгдөөгүй шимтгэлийн дүнгээс хугацаа хэтрүүлсэн хоног тутамд 0.3 хувиар тооцож алданги төлнө. Энэхүү алдангийн хэмжээ нь төлбөл зохих шимтгэлийн 50 хувиас хэтрэхгүй байна.

Сайн дурын даатгалтай холбоотой өргөдөл гомдлыг цахимаар болон цаасаар хүлээн авах ба хүлээн авснаас хойш 30 хоногийн дотор шийдвэрлэнэ.